Dit is een oude bekende, maar het
is steeds of ik slechts maar een deel te zien krijg. Van buiten uit heeft de Haghia Sofia eigenlijk niets
uitnodigends, hij is trouwens niet eens fotogeniek. Een beetje rommelig komt
hij over met muren, steunberen, koepels en koepeltjes, een allegaartje van
gebouwtjes er omheen, zelfs de ene bakstenen minaret valt uit de toon bij de
drie andere die van natuursteen opgetrokken zijn. Maar de Haghia Sofia heeft de eerbiedwaardige leeftijd van 1470 jaar
bereikt, en dus heel wat oorlogen en aardbevingen getrotseerd. Het is moeilijk
te bevatten dat deze “Kerk van de Heilige
Wijsheid” zomaar op vijf jaar tijd gebouwd is. Het was Keizer Justinianus die hem in 537 plechtig ingewijd heeft.
Als je vanuit de twee brede
inkomsthallen via de Keizerlijke Poort
de feitelijke kerkruimte betreedt, kun je niet anders dan even stoppen en
omhoog kijken. Enorm, wat een gebouw en wat een hoogte! Ik heb me nooit zo
klein gevoeld als hier en dan te bedenken dat ik toch ook in de St. Pieters
Basiliek in Rome gestaan heb. Daar
was ik niet bepaald van onder de indruk terwijl hij qua afmetingen toch veel
groter is, of niet? Ik moet even mijn boeken erbij halen. De koepel van de Haghia Sofia ligt 56 meter boven de grond, die
van de St. Pieter maar liefst 112
meter . De koepeldiameter bedraagt hier tussen de 31 en
de 33 meter
(hij is een beetje ovaal) en die van Rome 42,5 meter , maar ja die
is bijna duizend jaar later gebouwd en dan door niemand minder dan Michelangelo. Vreemd toch. Ik zit hier
een beetje over na te pijnzen en kom tot de conclusie dat de St. Pieters
Basiliek als één kolossaal geheel opgezet is. Alles is daar buiten proportie:
de zuilen, de beelden, de vloeren, de marmeren draperieën met dito kwasten, in
feite de hele plattegrond van de basiliek. Hier in de Haghia Sofia moet je het van deze centrale ruimte hebben, die al
met al kleiner van oppervlakte is. Het is ook niet één reusachtig hoogte zoals
in Rome, gewoon omdat er een bovenverdieping voorzien is die het gevoel van
hoogte even onderbreekt. Die bovenverdieping heeft ook open galerijen die
versierd en gestut zijn met zuilen uit oudere Griekse en Romeinse tempels. Daar
moet dan het verschil in liggen.
De mozaïeken met gouden
achtergrond stelen uiteraard de show, vooral de Deësis-mozaïek van Christus
Pantocrator met Maria en Johannes de Doper is een absolute topper. Ik heb
nu ook leren kijken naar de manier waarop deze steentjes ingelegd werden als
het om muurmozaïeken gaat. Ik dacht altijd dat ze gewoon vlak gelegd werden,
maar dat is alleen het geval met vloermozaïeken. Voor de muren liggen ze een
beetje schots en scheef zodat ze het licht op verschillende manier weerkaatsen,
wat op het gouden vlak heel goed te zien is. Hierdoor lijkt het ook of de figuren
je echt aankijken, waar je ook staat; ze volgen je als het ware met de ogen.
Heel bijzonder is dat, als je het eenmaal weet!
Oorspronkelijk was het hele
interieur met mozaïeken versierd maar het grootste deel is er in de loop der
eeuwen afgevallen, ofschoon steeds vrij nauwkeurig bijgeschilderd zodat de
originele tekeningen wel bewaard bleven. Ook is op een bepaald moment in de
islamitische overheersing (ik weet niet meer precies wanneer) een pleisterlaag
aangebracht om de mozaïeken te verbergen. Gelukkig waarschijnlijk, want
zodoende zijn ze wel bewaard gebleven en kunnen wij er vandaag nog van
genieten.
Ik weet intussen ook het unieke Iznik tegeltafereel te vinden waarop de
plattegrond van Mekka uitgebeeld is.
Daar ben ik echt opgewonden van want dit is een unicum en dat heb ik zo maar
gevonden!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten