Sagalassos tentoonstelling in Tongeren 2011-2012 in foto's

Zoals beloofd ben ik terug naar Tongeren gegaan om foto's te nemen van de pronkstukken uit het Museum van Burdur. Dit is dan het uiteindelijke resultaat, een compilatie van alle beelden. Geniet er van!

Wie mijn foto's met uitleg op zijn gemak wil bekijken, kan op deze fotolink terecht.

Ptolemaïs, Libië

Het museum ligt ook hier weer aan de ingang van het terrein. Nou ja, museum is hier net als elders een groot woord voor wat in feite een grote opslagruimte is, zij het wel dat de voorwerpen min of meer tentoongesteld worden, al dan niet voorzien van een bordje met uitleg. Maar goed, het is beter dan niets en de vondsten worden op deze manier goed bewaard terwijl ze tegelijkertijd toegankelijk zijn voor het geïnteresseerde publiek zoals wij. Ik vergaap me hier aan de fijne mozaïekpaneeltjes die blijkbaar vanuit Alexandrië ingevoerd werden om hier ergens een keurplaatsje te krijgen in het midden van een grove mozaïek dat door plaatselijke ambachtslieden gelegd werd. Hier schittert zeker het Medusamozaïek dat uit de Palazzo delle Colonne komt, samen met twee fragmenten met hanen en vissen, alsmede een groot mozaïektapijt waar de vier jaargetijden op staan afgebeeld met onderaan twee panters. Wat een pracht!

Naast een onthoofde Bacchus en een elegante Venus met het hoofd van Demeter (een rare combinatie!) beide uit de 2^de eeuw n.C.  en afkomstig uit bovengenoemde Villa, staan hier een aantal beschilderde zuilen en kunstig uitgewerkte Korinthische kapitelen waarin de gezichten van Zeus en Mars verwerkt zijn – ook weer iets nieuws! Verder hangen er een paar luchtfoto’s o.a. van de bewuste villa en ik ben nu toch echt wel benieuwd wat ik daar ter plaatse nog te zien zal krijgen. Tussen allerlei architectonische details staat ook een stuk sarcofaag met diep uitgewerkt reliëf en volgens onze gids zou hier Achilles op horen te staan, met achter hem zijn moeder Thetis. Opvallend, op zijn minst, maar ik vraag me eigenlijk af wat hij hier komt doen …

En dan wacht mij hier een verrassing, een wat gehavend paneel dat gevonden werd op de Via Porticata. Hierop staan namelijk een aantal goederen vermeld met hun respectievelijke prijs zoals vastgesteld in een bevelschrift van Diocletianus uit 301 n.C. Dat zoiets überhaupt bestaan heeft! Uit dezelfde Via Porticata komt het bijzonder sierlijk reliëf met zes dansende Maenaden. In de oudheid was dit een heel bekend onderwerp, ooit een sokkel waarop het beeld van de toneelschrijver Euripides stond. Het origineel stamt uit Athene en werd in 405 v.C. gemaakt, maar dit is de best bewaarde (Romeinse) kopie. De in extase verkerende Maenaden, volgelingen van Dionysos, zijn bijzonder sierlijk in hun wapperend gewaad, wuivend met thyros staf en zwaaiend met hun tamboerijnen. Jammer dat het in latere jaren als rand voor de waterput gebruikt is, maar ondanks dat is het geheel toch heel goed bewaard gebleven.

[Klik hier om alle foto's uit het Museum van Ptolemaïs te bekijken]

Het Observatorium van Ulugbek, Samarkand, UZ

Nou ja, “observatorium” is misschien wel een groot woord voor de kolossale sextant die Ulugbek hier in Samarkand, Oezbekistan, anno 1428 liet bouwen, maar het is wel een unicum en eentje waar je niet naast kunt kijken. Door zijn tijdgenoten werd dit monument beschreven als een rond gebouw van drie verdiepingen dat helemaal bekleed was met geglazuurde tegels. Ter gelegenheid van de 600^ste verjaardag van Ulugbek in 1994 heeft men de plek van dit observatorium grondig opgeknapt, inclusief een soort plattegrond van de constructie vlak naast de toegangspoort, en in 2010 werd er een uiterst interessant museum aan toegevoegd.

De afmetingen van deze sextant zijn buitenmaats met een radius van 40,20 meter, waarvan een deel ondergronds ligt en in de rots is uitgehouwen. Dit is wat er nog van overblijft en wat ik te zien krijg. Ik ben echt wel even sprakeloos van de grootsheid en de afmetingen, wellicht ook omdat het geheel in het half duister ligt en daardoor des te meer tot de verbeelding spreekt.

Met dit buitenmaatse instrument kon Ulugbek en zijn volgelingen de zon, de maan en de sterren bestuderen – iets wat in die tijd helemaal niet bestond. Deze enorme sextant was met uiterste precisie op de zuid-noord meridiaan gericht en alle observaties zijn door Ulugbek en zijn tijdgenoten trouw te boek gesteld. De precisie is des te opvallender omdat deze astronomen niet over optische instrumenten beschikten. De tabellen die ze samenstelden bevatten gegevens over 1018 sterren. Bijzonder verdienste is de zuivere berekening van het jaar dat werd vastgelegd op 365 dagen, 6 uren, 10 minuten en 8 seconden, wat heel dicht bij de huidige cijfers ligt van 365 dagen, 6 uren, 9 minuten en 9,6 seconden – een verschil van minder dan 1 minuut! Na de dood van Ulugbek werd dit observatorium verwoest en geplunderd door religieuze fanatici. Die zijn wel zo grondig te werk gegaan dat de resten pas in 1908 weer ontdekt werden toen een archeoloog de eerste documenten terugvond die naar deze plek verwezen. Dankzij deze documenten hebben mensen van het vak dit observatorium kunnen reconstrueren, zij het dan op kleinere schaal, wat in het museum te zien is inclusief een doorsnee zicht.

In het museum liggen tevens een aantal boeken over astrologie die geschreven zijn geïnspireerd op Ulugbek, zoals de Tabulae Long.Aclat.Stellarum Fixarum Ulugbeighi uit 1665 dat in het Latijn is opgesteld en een ander oeuvre in het Arabisch waar ik de auteur niet van genoteerd heb. Hier ligt ook een stenen fragment van het astronomische instrument dat in 1908 opgegraven is en met een tekening terug op zijn oorspronkelijk plek geplaatst is. Leuk zoiets. Aan de ingang hangt trouwens een portret van Ulugbek in hoogsteigen persoon met voor hem een wereldbol waarvan hier ook een kopie te zien is – het origineel behoort namelijk tot een privé-collectie in Engeland. Aan weerskanten van dit portret is een fresco te zien waar Ulugbek op uitgebeeld staat te midden van andere wijzen en geleerden – eentje trouwens met het sterrenbeeld op de achtergrond en de bewuste wereldbol voor de voeten van Ulugbek. Het astrolabium dat hij op het andere fresco in zijn handen houdt, is hier ook te zien in een versie uit de 17^de eeuw. Ja, echt iets heel bijzonders om te zien en heel zorgvuldig tentoongesteld.

[Klik hier om alles foto's van het Observatorium en het Museum te bekijken]