Het Rila Klooster, BU

Te midden van een landschap dat steeds woester wordt, waar de bergen steeds steiler en hoger worden, met dichte bossen en snelstromende riviertjes ligt daar ineens op 1147 meter hoogte het Rila Klooster. Het heeft de eeuwen getrotseerd en fascineert iedere bezoeker nog steeds (mij incluis) door de pure harmonie en verfijnde lijnen van de vele zuilen, bogen en nissen.

Bij aankomst is het nog rustig, al is dit de drukst bezochte plek van Bulgarije. Ik ga eerst de kerk binnen gewijd aan de Maagd Maria met haar schitterende fresco’s, die zowel de binnenmuren als de muren van de buitengalerij volledig bedekken. Ik weet nu de twaalf apostelen te vinden en ook de iconostase met Christus, Maria, aartsengel Michael en die van de stichter van het klooster, Jan Rila. Ongeveer in het midden van de kerk staat, heel ongebruikelijk, een hoge gouden preekstoel. Wat ook heel ongewoon is, is dat er een graf in de kerk ligt, nl. dat van Tsaar Boris, de vader van de huidige President en ex-koning Simeon. Wel zijn graf, maar niet zijn lichaam want dat is sinds 1948 spoorloos; ook zijn hart dat apart was bijgezet is verdwenen. Tsaar Boris had in 1943 aan de Duitsers, noodgedwongen, doorgang verleend voor hun tocht van Roemenië naar Griekenland, maar toen bleek dat er 80.000 Joden in Bulgarije zaten kwamen de Nazi’s er natuurlijk op af. De koning heeft het klaargespeeld om in twee dagen tijd alle Joden officieel de Bulgaarse nationaliteit te geven, uiteraard tot grote ergernis van de Duitsers. Onder valse voorwendsels nodigden zij hem daarna uit in Berlijn en op zijn terugreis is hij overleden, waarschijnlijk vergiftigd. Hij is thans de enige Bulgaarse koning die binnen de muren van een kerk begraven ligt.

Het klooster zelf dateert uit de 10^de eeuw, oorspronkelijk een houten kerk, die echter al snel door brand verwoest werd en pas 300 jaar later weer opgebouwd werd. In die tussentijd trokken de monniken door het land (er horen 9.000 ha land bij het klooster!) om geld in te zamelen voor de wederopbouw en gelijk om nieuwe monnikenzieltjes te winnen. In 1335 staat het klooster weer overeind met bovendien in het midden naast de kerk, een verdedigingstoren (Hrelyo Toren), een verschansing voor het geval de Turken zouden aanvallen. Maar het klooster blijft gespaard en de voorrechten die verleend werden door de Bulgaarse koningen werden door de plaatselijk sultans bevestigd, al was het alleen maar als waardering voor zijn schitterende ligging. De Turkse Pasja die rond 1850 het klooster bezocht was zo onder de indruk dat hij een oorkonde overhandigde voor het behoud van Rila. Dit document is trouwens te zien in het bijbehorende museum dat in de kelders is ondergebracht. Einde van de 18^de eeuw werd het klooster nogmaals verwoest en pas in de eerste helft van vorige eeuw weer opgebouwd.

Op hoogtijdagen zaten hier wel duizend monniken, nu nog een tiental. Deze monniken mochten niet trouwen, terwijl de priesters (die alleen in Griekenland en in Rusland “popes” genoemd worden) getrouwd moeten zijn. Het is maar een weet.

Voor deze grote gemeenschap moest er natuurlijk gekookt worden en dat gebeurde in een enorme keuken, naar het schijnt uit de 19^de eeuw. Nou ja, keuken is een groot woord want de ruimte lijkt meer op een grot met zwartgeblakerd plafond met boven in de steile ronde overkoepeling, een trekgat. Het is hier erg donker en ik vraag me af of ze wel konden zien wat ze deden, ofschoon ze de “monnikensoep” (bonensoep) in deze enorme potten misschien wel op de tast konden koken. Het ruikt hier naar roet en een beetje muf zelfs.

Om nog even op die verdedigingstoren op het binnenplein terug te komen, deze telt maar liefst vijf verdiepingen en in geval van nood was er voor de monniken eten en slaapgelegenheid. Er onder ligt een waterput en helemaal bovenin zijn schietgaten voorzien om de vijand te kunnen afslaan. De geweren waren trouwens de laatste nieuwe modellen, gestolen van de Turken. Dat mocht dus wel.

Ik kan tot de bovenste verdieping van de kloostergangen lopen over krakende houten trappen en vloeren. Hier en daar hangt er een soort prieeltje aan de gaanderij dat schitterend uitzicht verleent over het complex en de omliggende bergen. Ik krijg ruim de tijd om hier rond te dolen en de sfeer te proeven en toch lijkt het alsof ik maar net mijn rondje heb kunnen maken.

Het is een absoluut hoogtepunt om dit klooster te bezoeken – de ongemakken van de lange afstand moet je zeker voor lief nemen.
[Klik hier om alle foto's van Rila te bekijken]