De Etrusken in het KMKG van Brussel

Klinkt veelbelovend, maar uiteindelijk zonde van mijn entreegeld. Wat een flop!

Over de Etrusken is anders heel wat te vertellen, lijkt mij, en zeker te ontdekken want buiten hun tumulusgraven die al dan niet intact gevonden zijn is er niet veel over bekend. Het lijkt wel een volk dat uit het niets opgedoken in om even plots weer in lucht op te gaan onder invloed van de Griekse en Romeinse wereld. Het schrift zelf is nog maar gedeeltelijk ontcijferd, dus had ik echt zoiets van “laat maar zien”.

Zeggen en schrijven zijn hier twee vitrines te bewonderen, de ene gevuld met voornamelijk bronzen beeldjes en andere voorwerpen, de andere met vazen, kannen en schalen van aardewerk. Voor de rest staan er misschien een tiental schermen opgesteld waar pps’jes op afgespeeld worden zonder tekst of uitleg. Ik krijg allerlei stukken te zien die ergens in een vitrine uitgestald staan, maar nergens wordt vermeld in welk museum dat is of waar die stukken vandaan komen. Af en toe zijn er wat sarcofagen in beeld of wapenuitrusting, maar geen woord uit welke tijd ze precies dateren of uit welk graf ze afkomstig zijn. Ik heb ook een speciale bril gekregen om naar de 3D beelden te kijken, een leuke gadget die verder niets bijdraagt aan het geheel. Onder elk scherm staat op 1 m2 wel wat te lezen over de Etrusken in het algemeen en over hun beschaving (vol taalfouten bovendien), maar in feite kun je dit allemaal thuis ook op het internet vinden.

Het leukste is misschien nog het grote scherm waar je zelf me de muis kunt gaan zitten klikken en “live” een paar graven binnenwandelen met de daarbij horende zijkamers. Het geeft wel het gevoel alsof je daar echt loopt, maar dat is het dan.

Veel geschreeuw en weinig wol hoor! Geen wonder dat er weinig bezoekers rondlopen, en zelfs de klas scholieren zit en hangt uit verveling druk pratend bij elkaar – geen oog voor de kunst? Ja, welke kunst?

Apamea, SY

Aan de voet van de heuvel waarop deze stad gebouwd is, ligt een karavanserai die rond 1524 door de Ottomanen gebouwd werd en waar ooit de kooplieden en pelgrims op weg naar de handelssteden aan de Orontes konden overnachten. Het gebouw werd onlangs gerestaureerd en doet nu dienst als Museum voor de vondsten uit Apamea, voornamelijk grafsteles en mozaïeken afkomstige uit de patriciërshuizen, met o.a. het schitterende mozaïek van Socrates en de Wijzen.


Het grootste en misschien mooiste mozaïek ligt dan wel in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel. Moet je eerst helemaal naar Syrië gaan! Ik voeg er wel de foto's van bij, maar deze zalen van het Koninklijke Museum voor Kunst en Geschiedenis zijn zwaar verloederd en liggen al een tiental jaren te verkommeren. Mijn foto's zijn dus niet recent en verwacht niet dat je dit zo te zien krijgt als je nu naar het Museum gaat. Gebrek aan geld is het excuus, maar met een stofdoek en een emmer sop zouden ze al een heel eind komen.

                                     dec 2009

[Klik hier om mijn fotoalbum van Apamea te bekijken]

Halicarnassos, het Mausoleum - Turkije

De verwachtingen van elke bezoeker staan hooggespannen wanneer hij de resten van het Mausoleum van Halicarnassos in Bodrum gaat bezoeken. Het is niet niks, ooit een van de Zeven Wereldwonderen. Daar willen we toch het fijne van weten zeker?

Ik denk dat niemand echt voorbereid is op wat hier te zien is – of niet te zien is. Dat is maar zoals je het bekijkt. Een diepe krater in de grond langs een veel te smalle straat propvol met bussen en souvenirwinkeltjes, wat aangeharkte paden omzoomd met rozen en oleanders en een allegaartje van steenblokken, zuilen en kapitelen. Onder een afdak liggen een paar beschermde resten maar die geven bij lange na geen beeld van het graf dat hier ooit gestaan moet hebben.

Koning Mausolos, heerser van Karië, besloot om hier in 355 v.C. een Mausoleum voor zichzelf en zijn vrouw te bouwen. Toen hij twee jaar later stierf heeft Koningin Artemisia zijn werk afgemaakt. Naar verluid was het Mausoleum 41 meter hoog en bestond het uit een verhoging, een zuilengang met 36 zuilen en een piramidevormig dak, maar een juiste reconstructie heeft men nog niet kunnen maken. Boven op het Mausoleum pronkte dan nog een imposante groep met een wagenspan, de reden waarom het in die dagen zo beroemd was. Eigenlijk was dit de voorloper van de quadriges die de Romeinen later op hun triomfbogen plaatsten.

                       

Deze graftombe heeft ongetwijfeld het beeld van Halicarnassos eeuwenlang beheerst en het stond daar 1500 jaar lang als een vast baken in de geschiedenis te pronken. Maar tegen natuurgeweld was zelfs het Mausoleum niet opgewassen en de vele aardbevingen die de regio teisterden brachten in de loop der eeuwen de nodige schade aan, en de genadeslag viel eigenlijk toen het hele paardenspan naar beneden tuimelde.

                       

De stenen van de ruïne werden in de 13^de eeuw door de Kruisvaarders gebruikt voor hun eigen constructies maar de grondvesten waren tot in 1404 nog duidelijk te zien. De echte vernieling hebben de Ridders van Malta op hun geweten toen ze zich in 1522 moesten beschermen tegen de Turkse invasie en zij het kasteel van Halicarnassos, nu al gekend als Bodrum, moesten versterken. De resten van het Mausoleum waren handig recuperatiemateriaal. We kunnen vandaag de dag die prachtige groen gepolijste stenen en glinsterende marmerblokken nog in de muren van het kasteel terugvinden.

                       

Vanaf de jaren 1960 hebben archeologen in en rond het Mausoleum opgravingen verricht en thans is er geen enkele tourbus die een bezoek aan de site nog overslaat. Nou, het viel mij ontzettend tegen, dat kan ik wel zeggen.  Onder het genoemde afdakje zijn een aantal getekende ontwerpen te zien van hoe het Mausoleum er uit gezien kan hebben, met centraal een maquette om ons leken wat op weg te helpen. Mij brengt dit echter nog verder in verwarring.

Nee, als je echt iets wilt proeven van de grandeur van het Mausoleum, dan moet je in het British Museum in Londen zijn. Daar is een grote zaal uitsluitend gewijd aan dit wereldwonder. Hier staan de meer dan levensgrote beelden van Mausolus en Artemisia, een schitterende paardenkop afkomstig van het vierspan, en rondom de wanden van deze zaal hangen de prachtige friezen van vechtende Grieken en Amazones die ooit het graf sierden. Je vergeet bijna dat dit prehellenistische kunst is, zo verfijnd. Persoonlijk vind ik ze zelfs mooier dan de friezen van het Parthenon in Athene, bij voorbeeld.

[Klik hier om mijn fotoalbum van Het Mausoleum te bekijken]