Ja, daar komt het uiteindelijk op neer. Griekse beelden als zodanig zijn maar zelden tot ons gekomen want we kennen ze gewoonlijk alleen door de kopies die de Romeinen er van gemaakt hebben. Niet erg vindingrijk of kunstzinnig van die Romeinen natuurlijk, maar ik moet toegeven dat als zij er niet geweest waren wij waarschijnlijk helemaal geen idee gehad zouden hebben van het hoge kunstniveau van de Grieken.
Ik ben jarenlang met vrij grote regelmaat naar het Louvre in Parijs geweest en de Grieks-Romeinse afdeling stond dan telkens op mijn programma. Jammer genoeg zijn die zalen de laatste decennia gesloten geweest, voor renovatie zoals dat heet. Je weet dus nooit wanneer ze weer opengesteld worden en of de beelden die je intussen zo goed kent er ook weer een plaatsje krijgen. Tenslotte zit er ook heel wat in de kelders en kluizen dat nodig eens afgestoft en afgesopt mag worden zodat we ook die stukken eindelijk eens te zien krijgen. Enfin, eind 2011 was het eindelijk zover en ben ik op zoek gegaan naar “mijn” beelden. Het grootste deel heb ik teruggevonden, maar andere stukken zijn dan weer spoorloos. Ach, wat wil je. In de jaren 1970 bestond er een “Alexander-zaal” maar ik heb die nooit gezien en de beelden kende ik dus alleen maar van de plaatjes. Nu krijg ik toch eindelijk de zg. Alexander-Inopos te zien, waarschijnlijk gemaakt door dezelfde beeldhouwer als die de bekende Venus van Milo gemaakt heeft. Je moet soms wat geduld hebben hé? Je bent trouwens nooit klaar met een museum – er komen altijd stukken bij en andere verdwijnen voor onbepaalde tijd in de catacomben.
Maar, met al die beelden duidelijk op mijn netvlies gebrand was ik hoogst verwonderd toen ik een paar jaar geleden in het Archeologisch Museum van Antalya beelden tegenkwam die ik zo goed uit het Louvre kende. Toen pas drong het tot me door dat er natuurlijk nooit maar één kopie van een Grieks beeld gemaakt werd, maar meerdere en dan wel verspreid over een paar eeuwen. Het is zo logisch en zo vanzelfsprekend dat ik zelf niet begrijp dat ik nu pas tot die conclusie kom!
Het gaat hier om twee duidelijke voorbeelden: Hermes met de sandaal en Diana/Artemis godin van de jacht. De beelden in het Louvre zien er (ik zou bijna zeggen: uiteraard) veel gaver uit, maar ze zijn duidelijk geschoeid op dezelfde leest, gebaseerd op hetzelfde origineel.
Hermes met de sandaal zou een marmeren kopie zijn van het originele brons dat door niemand minder dan Lysippos (de beeldhouwer van Alexander de Grote) gemaakt werd in de 4de eeuw v.C. Beide kopies dateren uit de 2de eeuw n.C. Niets wijst er op dat het hier om Hermes gaat, het kon evengoed een willekeurige atleet zijn, maar de benaming is gebaseerd op een beschrijving van Christodoros van Koptos die in de vijfde eeuw een dergelijk beeld in het gymnasium van Constantinopel gezien heeft. Officieel bestaan er drie kopies: die van het Louvre, eentje in de Glyptotheek van München dat zwaar gerestaureerd is, en eentje in de Glyptotheek van Kopenhagen afkomstig uit de Villa van Hadrianus in Tivoli. Deze gegevens moeten dringend bijgewerkt worden, als je het mij vraagt, want het exemplaar in Antalya hoort duidelijk bij de drie oeuvres thuis. Kijk zelf maar:
Foto's: Het Louvre links - Antalya rechts
Artemis godin van de jacht, de Romeinse Diana is klaarblijkelijk een kopie van een origineel dat gemaakt werd door Leochares, een tijdgenoot van de beroemde Lysippos, dus ook uit de 4de eeuw v.C., die ook voor het Macedonische koningshuis gewerkt heeft. Artemis wordt hier geportretteerd met een pijlkoker op haar rug en links van haar een hert dat alleen op de kopie van het Louvre te zien is. Beide beelden dateren uit de 2de eeuw n.C. Kijk dus zelf maar wat er bij de een wel en bij ander niet te zien is.
Foto's: Het Louvre links - Antalya rechts
Toch wel bijzonder als je bedenkt dat deze kopies maar liefst zes eeuwen later gemaakt zijn, een duidelijke erkenning voor de onmiskenbare grootsheid en volmaaktheid die de beeldhouwkunst in de 4de eeuw v.C. bereikt heeft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten